Günlük hayatımızda defalarca farkında olmadan yutkunma, çiğneme, konuşma faaliyetlerinde bulunuruz. Bu faaliyetlerimizi yerine getiren sisteme stomatognatik sistem yani çiğneme sistemi denir.
Bu faaliyetlerin hepsinde de temporomandibuler eklemimiz yani çene eklemimiz işin içindedir. Çiğneme sisteminin herhangi bir yerindeki sorun yalnızca o bölgenin fonksiyonlarını etkilemekle kalmaz, sisteme ait diğer bölge ve fonksiyonları da zincirleme olarak etkiler. Örneğin baş ağrısı, baş dönmesi, boyun ağrısı, kulak çınlaması, bel ağrısı, göz ağrısı, görme bozukluğu, basınç hissi gibi şikayetlerden kronik yorgunluk, hormonal bozukluk, lordoz, kifoz, uyku düzensizliği, idrar kaçırmaya kadar giden pek çok rahatsızlığa neden olur.
Hiçbir eklem tek başına hareket etmez. Eğer bir eklemin normal hareketini ve duruşunu değiştirirseniz, muhakkak diğerleri de etkilenir. Pek çok diz, bel ve boyun ağrısı temporomandibuler eklem probleminden kaynaklanabilir. Fakat bu etkilenme tek taraflı değildir. Çenedeki ağrı vücudun başka bölgelerinden kaynaklanan gerginlikler dolayısı ile olabilir.
Bu durumu test etmek için bir deney yapalım:
Ayaklarınız çıplakken dişlerinizi kapatın ve dişlerinizin nasıl kapandığına dikkat edin. Daha sonra ayaklarınızın altına topukları yükseltecek şekilde (topuklu ayakkabı giymiş gibi) bir destek koyun. Tekrar dişlerinizi kapattığınızda çok hafif bir kapanış farkı olduğunu göreceksiniz. Aynı durum yatarken ve otururken dişsel kapanışın farklı olmasında da görünür. Çiğneme sistemindeki problemler olduğu kadar, başka bölgelerden yansıyan sorunlar da çene eklemi hastalıklarına neden olur.
İçindekiler
Temporomandibuler Eklem Hastalığınız Var mı?
- Aynanın karşısına geçin ve yavaşça ağzınızı açıp kapayın. Çeneniz açılırken ya da kapanırken dümdüz açılmak yerine bir tarafa doğru kayıyor mu, ya da S çiziyor mu?
- Her iki serçe parmağınızı kulaklarınızın içine sokun ve çenenizi yavaşça açıp kapatın. Parmak uçlarında hissettiğiniz eklem hareketi aynı anda mı oluyor, yoksa birisi diğerinden farklı mı hareket ediyor?
- Sabahları uyandığınızda çene kaslarında konuşmak ve yemek yemekle kısa sürede geçen tutukluk ya da ağırlık hissi var mı?
- Her iki elinizin parmak uçlarını çene eklemlerinizin üzerine bastırırken hassasiyet var mı?
- Ağzınıza açarken ekleminizden tıkırtı veya çıtırtı sesi geliyor mu? Bu ses eskiden vardı, şimdi geçti mi?
- Yutkunma güçlüğünüz var mı?
- Kulak çınlaması, baş ağrısı gibi şikayetleriniz var mı?
- Boynunuzu sağa ve sola çevirin, her iki tarafta da rahatlıkla omuz başınıza kadar döndürebiliyor musunuz?
- Sabahları yataktan yorgun kalkıyor musunuz?
Bu sorulardan birkaç tanesine ‘EVET’ cevabı veriyorsanız, temporomandibuler eklem hastalığınız olabilir.
Temporomandibuler eklem hastalıklarının sebepleri
- Bruksizm
- Tek taraflı çiğneme
- Diş eksikliği
- Nefesli aletler çalmak, pipo içmek, kalem çiğnemek vb temporomandibuler ekleminin konumunu değiştiren alışkanlıklar
- Ortodontik bozukluk
- Temporomandibuler eklem travması
- Temporomandibuler ekleme baskı gelecek şekilde uyumak
- Postür bozukluğu
- Vücutta temporomandibuler ekleminin gerilmesine yol açacak yara yerleri
- Temporomandibuler ekleme yakın bölgede lipom adı verilen yağ bezeleri veya yara izleri
- Devamlı olarak topuklu ayakkabı giymek
- Hormonal bozukluklar
- Vücutta mineral eksiklikleri
- Romatizmal hastalıklar
- Subluksasyon adı verilen eklemlerin fazla esnek olma hali
Bruksizm Nedir?
Bruksizm sadece kişilik yapısı sonucu oluşmaz, oluşmasında farklı etkenler de vardır. Serotonin adı verilen mutluluk hormonunun %80’i, bağırsakta probiyotik bakteriler tarafından üretilmektedir. B6 vitaminin eksikliği magnezyum ve çinko eksikliğine neden olur. Kalsiyum, magnezyum ve çinko düzeylerinin değişmesi kaslarda kramplara ve sinirliliğe neden olur.
Tedavi
Böyle pek çok sebebi olan temporomandibuler eklem hastalığının tedavisi de tek bir yöntemle olmaz.
- Temporomandibuler eklem hastalıklarının büyük çoğunluğu kas kaynaklıdır. Eklem içi sorunlara göre tedavisi daha kolay olan kas kaynaklı çene eklemi hastalıklarında, çiğneme kaslarının içinde tetik nokta adı verilen nodüller bulunur. Bu nodüller omuz kaslarında da sıklıkla görülür ve halk arasında kulunç adı verilir. Tetik noktaların varlığı sadece oldukları bölgede değil, uzak bölgelerde de ağrı, gerilme, seyirme gibi problemler yaratabilir. Bu tetik noktalar nöralterapi, akupunktur, masaj vb. gibi yöntemlerle ortadan kaldırmak olmalıdır.
- Diş eksikliği giderilmeli, ortodontik bozukluk düzeltilmeli, diş sıkma için önlem alınmalı, mineral eksikliği giderilmeli, postür bozuklukları düzeltilmeli (manuelterapi, osteopati, plates vb. gibi yöntemler kullanılabilir).
- Temporomandibuler eklemin kendisine ait az sayıdaki problemli hastada, eklemin içine hyaluronik asit enjekte etmek veya cerrahi uygulamak gibi yöntemler zorunlu hale gelebilir. Bu işlemlerin gerekli olup olmadığına, görüntüleme yöntemleri ve muayene sonucu karar verilir.
- Dişlerde uzamalar, yer değiştirmeler, temporomandibuler eklem hastalıkları dişlerin kapanması sırasındaki temas noktalarını değiştirir. Bu durumda birbirine fazla çarpan dişler bruksizme neden olur.
- Bruksizm için verilen pek çok antidepresan (seçici serotonin reupatake inhibitörü antidepresanlar) yan etki olarak daha da ağır bruksizm oluşturmaktır. Bu nedenle anksiyete bozukluklarında psikoterapi tercih edilmelidir. Aritmi ve hipertansiyon tedavisinde kullanılan kalsiyum kanal blokerleri ilaçları da bruksizme neden olur. Hastanın doktoruyla temasa geçmesi, şayet mümkünse ilacın değiştirilmesi gerekir.
Bunlar da İlginizi Çekebilir
Kendinizi düzenli olarak muayene ederek ağız içi kanserlerinin erken sinyallerini yakalayabilir ve h
Bir çocuğun beden ve ağız sağlığı için temizlik kadar doğum şekli de önemlidir.
Protez kullanımına alışmak biraz zaman alır. Bu süre yaklaşık 2 ay sürmektedir.
